coroczne świętowanie

Noc Świętojańska/ Noc Kupały                        źródło: link

   Nie od dziś wiadomo, że religia chrześcijańska budowała swoje europejskie imperium wyznaniowe na istniejących już kultach. Wiele z chrześcijańskich świętych to tak naprawdę „święci” pogańscy, a święta obchodzone przez pogan w większości mają swoje odpowiedniki we współczesnych świętach chrześcijańskich. Genezą dat obchodzonych świąt jest po prostu cykl rolniczego życia. Myślę, że każdy kto przebrnął przez szkołę średnią zna lekturę noszącą tytuł „Chłopi” i wie, że utwór ten jest podzielony na cztery tomy odpowiadające każdej porze roku. W tomach tych przedstawione jest życie chłopów na polskiej wsi, ich obowiązki na roli i w domu, które przypisane są określonej porze roku oraz obrzędy z nimi związane – zazwyczaj by podkreślić koniec jednego okresu a początek drugiego. Ponadto mniejsze czy większe święta odpowiadają też zjawiskom przyrodniczym i tak na przykład Wigilia Bożego Narodzenia obchodzona jest w okresie przesilenia zimowego.

Pokrywanie się świąt:

1. związanych z przesileniem zimowym (ok 21-22 grudnia):
   - Wigilia Bożego Narodzenia u Chrześcijan
   - Szczodre Gody u Słowian na cześć narodzin Swaroga, czyli boga nieba, słońca, ognia
   - Saturnalia ku czci boga Saturna w Rzymie, czyli boga rolnictwa, zasiewów oraz czasu

   - Yule wyznaczające ponowne narodziny boga słońca w religiach celtyckich

2. związanych z równonocą wiosenną:

   - Wielkanoc/Pascha (najwcześniej 22 marca, najpóźniej 25 kwietnia), święto chrześcijańskie upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa

   - Święto Jaryły/Jare Święto u Słowian

   
   

3. związanych z przesileniem letnim (ok. 21 czerwca):
   - Noc Kupały u Słowian

   - Zielone Świątki czy święto Zesłania Ducha Świętego u chrześcijan

   
   
4. związanych ze żniwami:
   - Lúnasa, celtyckie święto rozpoczęcia żniw pszenicy i jęczmienia, ale i Lugnasadh jako wiccańskie święto na rozpoczęcie żniw
   - Samhain, celtyckie święto żniw i święto zmarłych

   - Mabon, wiccańskie święto na zakończenie żniw
   - Dożynki, Święto Plonów, u Słowian
   - Święto Dziękczynienia w Ameryce Północnej (w USA czwarty czwartek listopada a w Kanadzie drugi poniedziałek października. Z Wikipedii dowiemy się, że święto to miało więcej z tradycyjnych angielskich obyczajów dożynkowych, niż z "obchodów dziękczynnych". Dla Indian Wampanoagów, którzy byli rolnikami i rybakami, było to piąte z sześciu tradycyjnych ceremonii dziękczynnych w roku i trwało trzy tygodnie, w okresie między 21 października a 11 listopada)
   - Sukkot, żydowskie święto żniw trwające 7 dni w okresie wrzesień-październik (jest to tzw. miesiąc Tiszri)
   
   
5. związane z  kultem zmarłych (otwarcie granic między światem żywych a umarłych):
   - Dzień Zaduszny i święto Wszystkich Świętych
   - Dziady u Słowian i Bałtów, obchodzone dwa razy do roku: na przełomie kwietnia i maja oraz z 31 października na 1 listopada
   - Noc Walpurgii, święto germańskie i nordyckie przypadające na noc z 30 kwietnia na 1 maja
   - Samhain, celtyckie święto zmarłych odbywające się nocą z 31 października na 1 listopada
   - celtyckie Beltaine obchodzone 1 maja, podczas którego granica pomiędzy światem widzialnym i tajemniczymi zaświatami staje się bardzo cienka i bez większych problemów można ją przekroczyć

• święto Beltaine oraz Noc Walpurgii mają o wiele szersze znaczenie, bowiem są też świętem płodności, miłości, radości i nowego początku co upodabnia te święta do słowiańskiej Nocy Kupały.

----------------------------------------------

* UWAGA * Jeśli macie jakieś uwagi względem tekstu i wypisanych świąt (może uważacie, że powinnam jakieś dopisać lub poprawić, np. nazwę, etc.), proszę się nie krępować i do mnie pisać!

alkohol w kulturze staropolskiej: piwo i wódka

   Po dzień dzisiejszy wielu narodom Polska kojarzy się z wytwarzaniem i piciem alkoholu. Stereotypowo twierdzi się, że pijaństwo jest głęboko zakorzenione w naszej kulturze. Prawdą jest, iż tradycja spożywania piwa w Polsce sięga wieku XI, a literatura XVII i XVIII wieku bogato opisuje alkoholowe swawole. Trzeba jednak zaznaczyć, że pijaństwo pełniło inną rolę niż współcześnie oraz dotyczyło mniejszej części społeczeństwa, mianowicie szlachty.

  Alkohol stanowił podstawowy składnik w polskiej gastronomii, pełnił rolę leku ułatwiającego trawienie, odkażał a także spełniał ważne zadanie w obrzędach i świętach. W ten sposób wytworzyła się w polskiej obyczajowości kultura picia alkoholu związana z określonymi zwyczajami i słownictwem.

PIWO
   Spożycie piwa ma u nas długą i głęboką tradycję. Największe spożycie piwa przypada na okres XVIII wieku, gdyż był to podstawowy składnik pożywienia tak, jak obecnie kawa czy herbata. Produkowano piwo praktycznie w każdym folwarku, istniały lokalne browary, warzyli je również chłopi. Najczęściej produkowano piwo zawierające mniej więcej 2-3% alkoholu.

Piwo spożywano również jako "zapełniacz" dostarczający organizmowi energii oraz pewnych składników odżywczych. Takie zastosowanie dotyczyło przede wszystkim ludzi ubogich, których często dotykał problem niedoboru pożywienia.

WÓDKA
  Wódka, która pojawiła się na początku XVI wieku, w dawnej obyczajowości polskiej była drugorzędnym napojem alkoholowym, jeśli chodzi o spożycie. Pędzono ją we dworach i zazwyczaj osiągała moc 30-35%, zaprawiano ją ziołami, cynamonem, anyżem, skórką pomarańczową czy nalewano na pestki z owoców. Największym powodzeniem cieszyły się gorzałki produkowane w Gdańsku z przodującą "złotą wódką", eksportowaną poza granice państwa polskiego. Popularnością cieszyły się również wódki sprowadzane z Francji, odpowiedniki dzisiejszego koniaku. Wódki te były bazą pod lekarstwa stosowane zewnętrznie i wewnętrznie, pod eliksiry, esencje, likiery, itp.

Uczta u Radziwiłów, A. Orłowski. XVIIIw.

Nazewnictwo wódki w Polsce XVI-XVIII wieku różniło się w zależności od kręgów społecznych, i tak np. rzeźnicy nazywali wódkę Kłocią, księża - różą solis, prawnicy - mądrelką, słudzy - serwatką. Spotykane były jeszcze określenia takie jak pacierz, siano, wesołucha, gochna, prostuszka, sieczka, itd.

-------------------------------------------------------------------------------------------

Tekst opracowany na podstawie książki
Zbigniewa Kuchowicza "Obyczaje staropolskie XVII-XVIII wieku",
Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1975, s. 60-69